စိန္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

ဘယ္လ္ဂ်ီယံေသြးကြက္	မင္းသမီးကြက္	က်စုသီးပံုေသြးကြက္	မ်က္ရည္စက္ပံုေသြးကြက္
အသဲပံုေသြးကြက္	ဘဲဥပံုေသြးကြက္

ကမၻာေပၚတြင္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ အမ်ိဳးေပါင္း ၁၂၀ ေက်ာ္ရွိသည့္အနက္ စိန္သည္ အဖိုးထိုက္တန္ဆံုးေသာ ရတနာတစ္မ်ိဳးျဖစ္၏။ စိန္သည္ လူတို႔၏ လက္၀တ္ရတနာ တန္ဆာမ်ားအတြက္သာမက စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း အေရးပါသည့္ ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ မာျခင္းအဆင့္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည္။ အဆင့္ ၁၀ ၌ ရွိသျဖင့္ စိန္ကို ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ား၏ ဘုရင္ဟု ေခၚစမွတ္ျပဳၾကသည္။

ထူးျခားသည့္ ေတာက္ပလင္းလက္မႈ

လက္ကိုင္အိတ္ေဆာင္ မွန္ဘီလူး(10x lens)

စိန္ကိုၾကည့္လွ်င္ စိန္၏ ပင္ကိုယ္အလင္းေရာင္ျဖင့္ တဖိတ္ဖိတ္ေတာက္ပေနသည္ဟု ထင္မွတ္ရသည္။ သို႔ရာတြင္ စင္စစ္ ထိုအလင္းေရာင္သည္ စိန္၏ ပင္ကိုယ္အလင္းေရာင္ မဟုတ္ေပ။ အလင္းေရာင္သည္ ေရ၊ ဖန္ထည္ပစၥည္း စသည္တို႔တြင္ ျဖတ္သန္းသြားေသာအခါ မူလလမ္းေၾကာင္းမွ အနည္းငယ္ ယိမ္းယိုင္သြားတတ္သည္။ အလင္းေရာင္သည္ စိန္ကိုျဖတ္သြားေသာအခါတြင္မူ ပိုမိုယိမ္းယိုင္သြားေလ့ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အကြက္ေဖာ္ထားေသာ စိန္၏ မ်က္ႏွာျပင္ေပၚသို႔ သက္ေရာက္လာသည့္အခါ အလင္းေရာင္သည္ အျပင္ဘက္သို႔ တစ္မဟုတ္ခ်င္း ထြက္မသြားဘဲ အတြင္းသို႔ ႐ိုက္ဟပ္သြားသည္။

တစ္ဖန္ ထိုအလင္းေရာင္သည္ စိန္၏အတြင္း၌ပင္ အဆင့္ဆင့္ အနည္းငယ္စီ ယိမ္းယိုင္သြားျပီး ေနာက္ဆံုးမွသာ အျပင္သို႔ ထြက္သြားသည္။ စိန္ကို အလင္းေရာင္ေအာက္တြင္ ထုတ္ထားေသာအခါ စိန္အတြင္း၌ အလင္းေရာင္ခိုေအာင္းေလ့ရွိရာ ထိုသို႔ ခိုေအာင္းေနသည့္ အလင္းေရာင္ကပင္လွ်င္ စိန္ကို အေရာင္တဖိတ္ဖိတ္ ေတာက္ပေစသည္။ ထိုသို႔ အေရာင္တဖိတ္ဖိတ္ ေတာက္ပလ်က္ရွိေသာ စိန္သည္ ဓာတ္သေဘာ အလိုအားျဖင့္ ကာဗြန္ (Carbon) မွ်သာ ျဖစ္သည္။

ေရွးပေ၀သဏီအခ်ိန္က ကမၻာေျမအတြင္း၌ရွိသည့္ ကာဗြန္သည္ အပူရွိန္ႀကီးမားျခင္းေၾကာင့္ အရည္ဘ၀တြင္ တည္ေနခဲ့၏။ ထိုသို႔ တည္ရွိေနစဥ္ အထက္မွ အလြန္ႀကီးမားေသာ ဖိအားသက္ေရာက္လာမႈေၾကာင့္ မည္းေနေသာ ကာဗြန္ဘ၀မွ အဖိုးတန္ေသာ စိန္ဘ၀သို႔ ေျပာင္းလာခဲ့သည္။

လူတို႔လက္လွမ္းမီရာသို႔ စိန္ ေရာက္ရွိလာပံု

သိပၸံပညာရွင္တို႔က စိန္သည္ ကမၻာ့မ်က္ႏွာျပင္ေအာက္ မိုင္ ၈၀ မွ ၁၂၅ မိုင္ခန္႔နက္ေသာ ေျမလႊာမ်ားအၾကား၌ စတင္ေပၚခဲ့၍သာ ထိုအရပ္ရွိ ျပင္းထန္ေသာ ဖိအားႏွင့္ အပူရွိန္တို႔ေၾကာင့္ ထိုမွ် မာေက်ာေနရျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ နက္႐ိႈင္းလွစြာေသာ အရပ္၌ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ စိန္တို႔သည္ လူတို႔လက္လွမ္းမီေသာ အနက္သို႔ မည္သို႔မည္ပံု တက္ေရာက္လာၾကသည္ကို အစပထမ နားမလည္ခဲ့ၾကေခ်။ မၾကာေသးမီကမွ အေမရိကန္ သိပၸံပညာရွင္တစ္ဦး၏ သုေတသနျပဳခ်က္အရ စိန္တို႔ ေျမလႊာအေပၚပိုင္းသို႔ တက္လာပံုကို ခန္႔မွန္းခဲ့ၾကသည္။

သူ၏အလိုအရ စိန္တို႔သည္ အစိတ္စိတ္ ကြဲအက္ေနေသာ ကမၻာ့ေျမလႊာမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈေၾကာင့္ ကမၻာ့အတြင္းပိုင္းရွိ ေရ၊ ဓာတ္ေငြ႕မ်ားႏွင့္ အတူေရာကာ ေျမလႊာမ်ားအၾကားမွ တျဖည္းျဖည္း တက္လာခဲ့ၾကသည္။ ျပင္းထန္ေသာ ဖိအားျဖင့္ အဖိခံေနခဲ့ၾကရေသာ ေရပူႏွင့္ ဓာတ္ေငြ႕တို႔သည္ အေပၚပိုင္းသို႔ ေရာက္လာသည္ႏွင့္အမွ် အဖိခံေနရမႈ တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့နည္းလာေသာအခါ အပူလြန္ေရဘ၀မွ ေရေငြ႕ဘ၀သို႔ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ဆံုး ေျမျပင္ေပၚသို႔ အေရာက္တြင္ ေရပူပန္းႀကီးမ်ားပမာ ပန္းထြက္ၾကရာ ေျမျပင္၌ တြင္းႀကီးျဖစ္၍ က်န္ခဲ့သည္။ ေလထဲသို႔ ပန္းထြက္ေနေသာ စိန္ပါ၀င္သည့္ ေျမသားေက်ာက္သားတို႔သည္ ေရပန္းၿပီး အရွိန္ေသသြားေသာအခါ ေျမျပင္ေပၚသို႔ တျဖည္းျဖည္း ျပန္က်၍ တြင္းႀကီးသည္လည္း ေျမစာမ်ားျဖင့္ ျပန္ပိတ္မိသြား၏။ ဤနည္းျဖင့္ စိန္သည္ လူတို႔လက္လွမ္းမီေသာ အရပ္သို႔ ေရာက္ရွိလာၾကျခင္းျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကေလသည္။

စိန္ႏွင့္အတူ ယွဥ္တြဲ ေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္တံုးတို႔သည္ အျခားေက်ာက္တံုးတို႔ကဲ့သို႔ မဟုတ္ဘဲ လံုး၀န္းညီညာေနရျခင္းမွာ ကမၻာ့အတြင္းပိုင္းမွ ပန္းထြက္လာစဥ္က တြင္း၏ ေဘးပတ္လည္ ေျမသားမ်ားႏွင့္ အခါခါ ပြတ္တိုက္မိခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကသည္။

အခ်ိဳ႕စိန္တံုးမ်ားတြင္ အဏုၾကည့္ မွန္ဘီလူးျဖင့္သာ ျမင္ႏိုင္ေသာ ေရမႈန္မ်ား၊ မီသိန္းဓာတ္ေငြ႕၊ အီသိုင္းအယ္လ္ကိုေဟာ စသည့္ ဓာတ္ေငြ႕မ်ား ေရာ၍ ပါေနတတ္သည္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ယင္းဓာတ္ေငြ႔မ်ားသည့္ စိန္ျဖစ္ေပၚရာ ကမၻာ႔အတြင္းပိုင္း မိုင္ ၈၀ မွ ၁၂၅ မိုင္ အနက္ခန္႔၌ ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ရေလသည္။

စိန္ထြက္ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ား

စိန္ကို မည္သည့္ႏွစ္က စတင္ေတြ႕ရွိသည္ဟု တိတိက်က် မည္သူမွ် မခန္႔မွန္းႏိုင္ေသာ္လည္း စတင္ေတြ႕ရွိ သံုးစြဲခဲ့ေသာ ေနရာမွာ အိႏၵိယျပည္၊ ႐ိုလ္ကြန္ဒါအရပ္၌ျဖစ္ၿပီး အခ်ိန္မွာ ခရစ္ေတာ္ မေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္း ၈၀၀ ခန္႔ကဟု ယူဆရေပသည္။

၁၈ ရာစု၌ အိႏၵိယျပည္မွ စိန္တြင္းႀကီးမ်ား ကုန္ခမ္းခဲ့ၿပီးေနာက္ စိန္ကို ဘရာဇီးႏိုင္ငံတြင္ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုတြင္းမ်ားမွာလည္း မၾကာမီ ကုန္ခမ္းသြားခဲ့၏။ ယခုအခါ ကမၻာေပၚတြင္ ရလ်က္ရွိေသာ စိန္တို႔အနက္ ရာခိုင္ႏႈန္း(၉၀)မွာ အာဖရိကတိုက္ ေတာင္ပိုင္းမွ ျဖစ္သည္။

စိန္အရိုင္းပံုေဆာင္ခဲ

ထိုေဒသတြင္ စိန္တြင္းမ်ား ေတြ႕ရွိပံုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ စိတ္၀င္စားဖြယ္ရာ ျဖစ္ရပ္မ်ားရွိေလသည္။ ၁၈၆၇-ခုႏွစ္ခန္႔က ၾသရိန္း(Orange)ျမစ္တစ္ေနရာရွိ ဗိုး၀ါး လူမ်ိဳး ကေလးတစ္စု ကစားေနၾကစဥ္ ကမ္းေပၚမွ အလြန္ေလး၍ ေက်ာက္ခ်ဥ္ႏွင့္ သဏၭာာန္တူသည့္ ေက်ာက္တစ္လံုးကို ေတြ႕ရွိၾက၏။ ထိုေက်ာက္မွာ အျခားေက်ာက္စရစ္မ်ားထက္ ႀကီး၍ အေရာင္လည္းေတာက္ပေသာေၾကာင့္ ထိုကေလးတစ္စုသည္ ထိုေက်ာက္ကို မိမိတို႔မိခင္ထံသို႔ ယူေဆာင္ကာ ျပသၾကသည္။ မိခင္ျဖစ္သူက အိမ္နီးနားခ်င္းျဖစ္သူ ဗန္နီကပ္ဆိုသူကို တစ္ဆင့္ျပ၍ ထိုသူက ကုန္သည္တစ္ဦးအား ေရာင္းခိုင္းရာ ေပါင္ ၅၀၀ ရရွိခဲ့၏။

ကင္ဘာလိုက္မိုင္းတြင္း

၂-ႏွစ္ခန္႔ၾကာေသာအခါ သိုးေက်ာင္းသားတစ္ဦးထံ၌ ထူးျခားစြာ အေရာင္လက္လ်က္ရွိေသာ ေက်ာက္တစ္လံုးရွိေၾကာင္း ၾကားသိရသျဖင့္ ဗန္နီကပ္သည္ ထိုသူထံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့၏။ ေနာက္ဆံုး၌ သူသည္ ထိုေက်ာက္ကို သိုး ၅၀၀၊ ကၽြဲႏြား ၁၀ ေကာင္ႏွင့္ ျမင္းတစ္ေကာင္ေပး၍ ၀ယ္ခဲ့ၿပီးလွ်င္ ကုန္သည္တစ္ဦးအား ေရာင္းရာ ေပါင္(၁၁၀၀၀) ရရွိခဲ့သည္။ ထိုစိန္မွာ အ႐ိုင္းဘ၀တြင္ (၈၃.၅)ရတီရွိ၏။ ထို႔ေနာက္တြင္ ဒပ္ဒလီ(Dudley) ဟူေသာအမည္ျဖင့္ ထင္ရွားလာ၏။

ဤသတင္းမ်ားေၾကာင့္ ကမၻာအရပ္ရပ္မွ လူတို႔သည္ စိန္ျဖင့္ စီးပြားရွာရန္ စိတ္၀င္စားလာၾကၿပီးလွ်င္ အာဖရိကတိုက္သို႔ လာေရာက္၍ စိန္တြင္းမ်ားကို ရွာေဖြၾက၏။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ေတာင္အာဖရိက စိန္တြင္းမ်ားသည္ ယေန႔တိုင္ ကမၻာေက်ာ္ေနေပသည္။

စိန္ အသံုး၀င္မႈ

လူတို႔သည္ စိန္ကို ေက်ာက္မ်က္ရတနာအျဖစ္ အသံုးျပဳၾကသည္သာမက အလြန္မာေက်ာေသာေၾကာင့္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ပါ အသံုးျပဳလာၾကသည္။ စိန္ကို ဖန္၊ မွန္၊ ေၾကြထည္မ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ သြားေပါက္ဖာရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ စက္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ နာရီအတြင္းရွိ ဘယ္ရင္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ေရနံတြင္းမ်ား တူးသည့္အခါ လြန္မ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အေရာင္တင္ရာတြင္လည္ေကာင္း အသံုးျပဳၾကသည္။

ထို႔ျပင္ စိန္ကို အျခားေသာ ေနရာအမ်ားအျပား၌လည္း အက်ိဳးရွိစြာ အသံုးခ်ေနသည္။ ေသာၾကာၿဂိဳဟ္ (Venus) ကို စူးစမ္းရာ၌ ကမၻာေပၚတြင္ထက္ အဆတစ္ရာမ်ားေသာ ဖိအားႏွင့္ ၉၂၀ ဖာရင္ဟိုက္ ဒီဂရီမွ်ရွိေသာ အပူဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရန္အတြက္ အာကာသယာဥ္၏ ျပတင္းေပါက္ကို စိန္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ရသည္။ ခြဲစိတ္ကိရိယာမ်ားကို စိန္ျဖင့္ျပဳလုပ္ပါက အသားမွ်င္မ်ားအား လိုသည္ထက္ ပို၍ မေပါက္ၿပဲေစျခင္း၊ ႏႈတ္ခမ္းသားမ်ားမွာ ဖြာလန္ႀကဲမေနဘဲ တိတိရိရိ ရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ မ်က္လံုးအတြင္း တိမ္ကိုခြဲရာတြင္ စိန္ထိပ္ဖူးတပ္ ခြဲစိတ္ကိရိယာမ်ားကို သံုးၾကသည္။

စိန္၏ အျခား သတၱိထူးတစ္မ်ိဳးမွာ အပူဓာတ္တို႔ကို ေကာင္းစြာ စုပ္ယူႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၾကယ္မ်ား၏ အပူခ်ိန္ကို တိုင္းတာရာ၌ စိန္ကို အသံုးခ်ရသည္။ စိန္ျပတင္းေပါက္ တပ္ထားေသာ နကၡတ္ၾကည့္မွန္ေျပာင္းကို ေလယာဥ္ျဖင့္ သယ္ေဆာင္ၿပီး အျမင့္ပိုင္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ ၾကယ္အလင္းေရာင္ကို မွန္ေျပာင္းအတြင္းရွိ စိန္ျပတင္းေပါက္ကို ျဖတ္သန္းေစရမည္။ ၾကယ္အလင္းေရာင္၏ အပူဓာတ္မွာ အလြန္တရာမွ အားေလ်ာ့လွေသာ္လည္း ယင္းအပူဓာတ္ကိုပင္ စိန္က စုပ္ယူကာ အပူခ်ိန္တိုင္းတာေရး ကိရိယာသို႔ ပို႔လႊတ္ေပးျခင္းျဖင့္ ၾကယ္တို႔ကို ေလ့လာၾကသည္။

ထို႔ျပင္ ေလယာဥ္ေျပးလမ္းမ်ား ေခ်ာမြတ္ေနပါက ေလယာဥ္ဘီးေခ်ာ္ ပ်က္စီးႏိုင္သျဖင့္ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ေျမာင္းငယ္မ်ားေဖာ္ေပးေသာ ကိရိယာမ်ား၌ မာေက်ာေသာ သတၱိပိုင္ရွင္ စိန္ကို မသံုးလွ်င္မျဖစ္ေခ်။